Đỗ Trọng (杜仲) là một vị thuốc bổ can thận, mạnh gân cốt, an thai quan trọng trong Đông Y. Dược liệu này thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị đau lưng, thoái hóa khớp, yếu chân tay, huyết áp cao và động thai.
Giới thiệu chung về Đỗ Trọng
- Tên gọi khác: Tư Trọng, Mộc Miên.
- Tên khoa học: Eucommia ulmoides Oliv.
- Họ thực vật: Họ Đỗ trọng (Eucommiaceae).
- Bộ phận dùng: Vỏ thân phơi khô.
- Tính vị: Vị ngọt, hơi cay, tính ôn.
- Quy kinh: Can, Thận.
- Tác dụng chính: Bổ can thận, mạnh gân cốt, an thai, hạ huyết áp.
Công dụng của Đỗ Trọng trong Y học cổ truyền
🔹 Bổ can thận, mạnh gân cốt, hỗ trợ điều trị đau lưng, yếu chân tay
- Giúp bổ thận dương, tăng cường sức mạnh gân cốt, giảm đau nhức xương khớp.
- Hỗ trợ điều trị thoái hóa cột sống, đau thần kinh tọa, yếu chân tay do thận hư.
📌 Bài thuốc tham khảo: Trị đau lưng, thoái hóa khớp, yếu chân tay: Phối hợp với Ngưu Tất, Tang Ký Sinh giúp mạnh gân cốt.
🔹 An thai, hỗ trợ điều trị động thai do thận khí suy yếu
- Giúp bổ thận, dưỡng thai, giảm nguy cơ động thai, sảy thai.
- Hỗ trợ điều trị đau lưng, mỏi gối ở phụ nữ mang thai do thận hư.
📌 Bài thuốc tham khảo: An thai, dưỡng huyết cho phụ nữ mang thai yếu: Phối hợp với Bạch Truật, Đương Quy giúp an thai, dưỡng huyết.
🔹 Hạ huyết áp, hỗ trợ điều trị cao huyết áp do can dương thịnh
- Giúp giãn mạch, ổn định huyết áp, giảm đau đầu do cao huyết áp.
- Hỗ trợ phòng ngừa biến chứng tim mạch ở người cao huyết áp.
📌 Bài thuốc tham khảo: Hỗ trợ điều trị cao huyết áp, chóng mặt do can dương thịnh: Phối hợp với Hoàng Cầm, Sinh Địa giúp thanh nhiệt, lương huyết.
🔹 Hỗ trợ điều trị di tinh, tiểu đêm nhiều lần do thận khí hư
- Giúp bổ thận, cố tinh, giảm tiểu đêm, di tinh do thận khí yếu.
- Cải thiện sinh lý nam, tăng cường sức khỏe gân cốt.
📌 Bài thuốc tham khảo: Trị di tinh, tiểu đêm nhiều lần do thận khí hư: Phối hợp với Sơn Thù, Khiếm Thực giúp cố tinh, ích thận.
Cách sử dụng và lưu ý khi dùng Đỗ Trọng
🔹 Cách sử dụng
- Dạng sắc nước uống: Dùng trong các bài thuốc trị đau lưng, an thai, hạ huyết áp.
- Dạng bột tán: Dùng để phối hợp với các vị thuốc khác giúp bổ thận, mạnh gân cốt.
- Dạng cao lỏng: Ứng dụng trong các bài thuốc hỗ trợ điều trị thoái hóa khớp, huyết áp cao.
🔹 Lưu ý quan trọng
💡 Không nên tự ý dùng thuốc mà cần có sự thăm khám, chỉ định của bác sĩ.
💡 Tránh dùng Đỗ Trọng trong các trường hợp sau:
- Người có âm hư nội nhiệt, miệng khô nóng, táo bón.
- Người bị huyết áp thấp cần thận trọng khi sử dụng.
- Không dùng liều cao trong thời gian dài để tránh làm mất cân bằng âm dương.
💡 Nguyên tắc phối hợp:
- Đỗ Trọng + Ngưu Tất, Tang Ký Sinh → Hỗ trợ trị đau lưng, thoái hóa khớp.
- Đỗ Trọng + Bạch Truật, Đương Quy → Hỗ trợ an thai, dưỡng huyết.
- Đỗ Trọng + Hoàng Cầm, Sinh Địa → Hỗ trợ hạ huyết áp, thanh nhiệt.
Thành phần hóa học và tác dụng dược lý
🔹 Lignans – Hỗ trợ xương khớp, giảm đau, tăng tổng hợp collagen
- Kích thích tổng hợp collagen, giúp tăng cường độ đàn hồi và chắc khỏe của mô liên kết, xương khớp.
- Giúp giảm đau lưng, đau nhức xương khớp do thoái hóa khớp, loãng xương.
📌 Ứng dụng: Dùng trong thuốc hỗ trợ điều trị viêm khớp, thoái hóa khớp, đau cột sống. Có mặt trong thuốc bổ sung collagen, hỗ trợ làm chậm quá trình lão hóa xương.
🔹 Flavonoid – Bảo vệ tim mạch, ổn định huyết áp, chống oxy hóa
- Giúp giãn mạch, hạ huyết áp, cải thiện lưu thông máu, giảm nguy cơ tai biến mạch máu não.
- Ức chế oxy hóa cholesterol xấu (LDL), giúp bảo vệ thành mạch máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch.
📌 Ứng dụng: Dùng trong thuốc hỗ trợ điều trị cao huyết áp, bảo vệ hệ tim mạch. Có mặt trong thuốc chống oxy hóa, ngăn ngừa lão hóa mạch máu.
🔹 Iridoid Glycosides – Chống viêm, bảo vệ thận, hỗ trợ an thai
- Ức chế các phản ứng viêm, giúp giảm đau nhức xương khớp, viêm mô mềm.
- Giúp bảo vệ tế bào thận, giảm protein niệu, hỗ trợ chức năng lọc của thận.
- Hỗ trợ an thai, giảm nguy cơ sảy thai sớm nhờ tác dụng điều hòa nội tiết tố.
📌 Ứng dụng: Dùng trong thuốc hỗ trợ điều trị viêm khớp, đau dây thần kinh tọa. Có trong thuốc hỗ trợ điều trị bệnh thận mãn tính, giảm protein niệu. Có mặt trong thuốc bổ dưỡng cho phụ nữ mang thai, hỗ trợ an thai.
🔹 Polysaccharide – Tăng cường miễn dịch, hỗ trợ sức khỏe tổng thể
- Kích thích hệ miễn dịch, tăng cường khả năng chống lại vi khuẩn, virus.
- Hỗ trợ cải thiện sức khỏe tổng thể, giúp cơ thể phục hồi nhanh sau bệnh.
📌 Ứng dụng: Dùng trong thuốc tăng cường miễn dịch, phòng ngừa viêm nhiễm. Có mặt trong thuốc bổ dưỡng dành cho người cao tuổi, người suy nhược cơ thể
Kết luận
Đỗ Trọng là vị thuốc bổ can thận, mạnh gân cốt, an thai, hạ huyết áp, thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị đau lưng, thoái hóa khớp, huyết áp cao, động thai và tiểu đêm nhiều lần do thận khí suy yếu. Tuy nhiên, cần sử dụng đúng cách để đạt hiệu quả tối ưu và tránh tác dụng phụ không mong muốn.