Trong Y học cổ truyền, thực phẩm không chỉ là nguồn nuôi dưỡng cơ thể, mà còn được xem như một phương tiện điều hòa âm dương và tạng phủ. Mỗi loại thực phẩm đều có tính vị và công năng riêng, tác động đến khí huyết, sinh lý và trạng thái cân bằng bên trong con người. Vì vậy, ăn uống đúng cách trong Đông Y không đơn thuần là nạp năng lượng, mà là một hình thức trị liệu tự nhiên, giúp phòng bệnh, dưỡng sinh và kéo dài tuổi thọ. Khác với dinh dưỡng học hiện đại – nơi chú trọng vào lượng calo, vitamin và khoáng chất, Đông Y quan tâm đến tính chất sinh lý của món ăn đối với cơ thể. Một món ăn dù cùng thành phần dinh dưỡng, nhưng khi tính vị khác nhau sẽ tạo ra tác động khác nhau đối với từng thể trạng.

Trong Y học cổ truyền, thực phẩm không chỉ được phân loại theo nhóm dinh dưỡng như đạm, béo hay tinh bột, mà còn được chia theo “tính” và “vị”, phản ánh khả năng tác động sinh lý của món ăn đối với cơ thể. Trong đó, thực phẩm có tính Hàn (tức là tính mát) giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc thanh nhiệt, giải độc và làm dịu cơ thể. Đây là nhóm thực phẩm thường được sử dụng để điều hòa những trạng thái “nhiệt thịnh”, khi cơ thể xuất hiện các biểu hiện như nóng trong, khát nước, nổi mụn, miệng khô hoặc mất ngủ do hỏa vượng.

Trong Y học cổ truyền, thực phẩm không chỉ được xem là nguồn cung cấp năng lượng, mà còn là một dạng “phương thuốc tự nhiên” giúp điều hòa âm dương và nuôi dưỡng khí huyết. Dựa trên đặc tính tác động sinh lý, các loại thực phẩm được chia thành năm nhóm cơ bản: Hàn, Nhiệt, Ôn, Lương và Bình. Mỗi nhóm mang một vai trò riêng trong việc duy trì sự cân bằng và điều hòa hoạt động của tạng phủ. Trong đó, thực phẩm tính Nhiệt (hoặc tính ấm) là nhóm có khả năng bổ dương, ôn trung, tán hàn và hành khí, thường được sử dụng cho những người thể hàn, khí huyết kém, hay mệt mỏi, lạnh tay chân hoặc tiêu hóa yếu. Nhờ tác dụng kích thích tuần hoàn, làm ấm tạng phủ và tăng cường chuyển hóa năng lượng, nhóm thực phẩm này đóng vai trò quan trọng trong việc khôi phục sinh lực và nâng cao sức đề kháng tự nhiên của cơ thể.

Trong Y học cổ truyền, Ngũ Tạng bao gồm Tâm, Can, Tỳ, Phế và Thận. Đây không chỉ là những cơ quan giải phẫu như trong quan niệm Tây y, mà còn là một hệ thống chức năng tổng hợp, vừa điều khiển hoạt động sinh lý vừa gắn bó mật thiết với tinh thần và cảm xúc của con người. Ngũ Tạng chính là trung tâm vận hành, giữ vai trò duy trì sự sống và điều hòa toàn bộ cơ thể. Điểm đặc biệt của học thuyết Ngũ Tạng nằm ở tính toàn diện. Mỗi tạng đều có nhiệm vụ riêng, nhưng không hoạt động độc lập, mà tương tác qua lại để giữ cho cơ thể ở trạng thái cân bằng. Khi một tạng khỏe mạnh, nó sẽ hỗ trợ cho các tạng khác; ngược lại, khi một tạng suy yếu, sự rối loạn lan tỏa có thể làm ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân.

Trong Y học cổ truyền, sức khỏe không chỉ được nhìn nhận đơn thuần là sự vắng mặt của bệnh tật, mà còn là trạng thái hài hòa giữa nhiều yếu tố trong cơ thể. Trong đó, Khí và Huyết được xem là hai trụ cột nền tảng, giữ vai trò nuôi dưỡng và vận hành toàn bộ sự sống. Nếu Âm Dương là quy luật bao quát thì Khí Huyết chính là sự biểu hiện cụ thể trong cơ thể con người. Khí là động lực thúc đẩy các hoạt động sinh lý, còn Huyết là nguồn vật chất nuôi dưỡng toàn bộ tạng phủ, gân xương và da thịt. Hai yếu tố này luôn gắn bó mật thiết, tương hỗ lẫn nhau: có Khí thì Huyết mới lưu thông, có Huyết thì Khí mới nương tựa để vận hành. Một khi Khí hoặc Huyết suy yếu, hoặc sự phối hợp giữa chúng bị gián đoạn, cơ thể dễ sinh ra nhiều chứng bệnh, từ mệt mỏi, suy nhược cho đến rối loạn lâu dài.