Thảo dược

Vị thuốc tục đoạn (续断) – Nối liền gân cốt, an thai dưỡng huyết

Vị thuốc tục đoạn
18
Th3

Tục đoạn (续断), còn được gọi là sâm nam, là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền. Tên gọi “tục đoạn” có nghĩa là “nối liền gân cốt”, thể hiện tác dụng chính của vị thuốc này trong việc chữa trị các vấn đề về xương khớp. Bài viết này sẽ đi sâu tìm hiểu về đặc điểm, thành phần, công dụng và cách sử dụng của tục đoạn.

Đặc điểm của vị thuốc tục đoạn theo y học cổ truyền

  • Tên Việt Nam: Tục đoạn, tên khác: Sơn cân thái, Oa thái, Đầu vù (Hmông), Rễ thái, Sâm nam
  • Tên khoa học: Dipsacus japonicus Miq.
  • Họ: Tục đoạn (Dipsacaceae)
  • Bộ phận dùng: Rễ
  • Tính vị: Vị cay, đắng, tính hơi ôn
  • Quy kinh: Can, Thận

Cách thu hái và chế biến tục đoạn như thế nào?

Thu hái:

  • Thời điểm: Thu hái vào mùa thu đông, khi cây đã ra hoa và quả.
  • Bộ phận thu hái: Rễ.
  • Cách thu hái: Dùng cuốc đào lấy rễ, rửa sạch đất cát.

Chế biến:

  • Rửa sạch: Rửa sạch rễ tục đoạn với nước nhiều lần.
  • Phơi khô: Phơi rễ tục đoạn dưới nắng nhẹ hoặc sấy khô ở nhiệt độ thấp.
  • Cắt lát: Cắt rễ tục đoạn thành lát mỏng.
  • Sao vàng: Sao rễ tục đoạn với lửa nhỏ cho đến khi vàng đều.

Bảo quản:

  • Bảo quản rễ tục đoạn trong hộp kín, ở nơi khô ráo, thoáng mát.
  • Hạn sử dụng: 3 năm.

Một số lưu ý:

  • Không nên thu hái rễ tục đoạn vào mùa xuân và mùa hè vì lúc này rễ cây còn non, chưa đủ chất.
  • Khi phơi hoặc sấy rễ tục đoạn, cần chú ý không để rễ bị cháy.
  • Rễ tục đoạn sau khi sao vàng có thể sử dụng trực tiếp hoặc bào thành bột mịn.

Vị thuốc tục đoạn

Tục đoạn có tác dụng gì?

Bổ can thận, mạnh gân xương:

Tục đoạn có vị cay, đắng, tính ôn, quy vào kinh can và thận. Do đó, vị thuốc này có tác dụng bổ can thận, mạnh gân xương, thường được sử dụng để điều trị các chứng bệnh như:

  • Đau nhức xương khớp, tê bì chân tay
  • Phong thấp, di tinh, sảy thai
  • Yếu gân cốt, trẻ em chậm biết đi

Tiêu viêm, giảm đau:

Tục đoạn có khả năng tiêu viêm, giảm đau hiệu quả. Do đó, vị thuốc này được sử dụng để điều trị các trường hợp:

  • Bong gân, sưng tấy
  • Mụn nhọt, lở loét
  • Viêm khớp, thấp khớp

An thai:

Tục đoạn có tác dụng an thai, thường được sử dụng để điều trị các trường hợp:

  • Thai động không yên
  • Dọa sảy thai

Một số tác dụng khác:

  • Tục đoạn còn có tác dụng lợi tiểu, thông kinh, tiêu ứ.
  • Ngoài ra, vị thuốc này còn được sử dụng để điều trị các bệnh về da liễu như: mẩn ngứa, dị ứng.

Cách dùng và liều dùng tục đoạn như thế nào?

Cách dùng:

  • Sắc uống: Đây là cách dùng phổ biến nhất. Dùng 10 – 20g tục đoạn mỗi ngày, sắc với nước để uống.
  • Ngâm rượu: Dùng 30 – 50g tục đoạn mỗi lít rượu, ngâm trong 10 – 15 ngày. Mỗi ngày uống 10 – 20ml.
  • Dùng ngoài: Dùng rễ tươi giã nát đắp lên chỗ sưng tấy, mụn nhọt.

Liều dùng:

  • Liều dùng thông thường của tục đoạn là 10 – 20g mỗi ngày.
  • Liều dùng có thể thay đổi tùy theo tình trạng bệnh và cơ địa của mỗi người.
  • Nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc y học cổ truyền trước khi sử dụng.

Một số lưu ý:

  • Phụ nữ có thai và cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
  • Không dùng cho người có tỳ vị hư hàn.
  • Tục đoạn có thể tương tác với một số loại thuốc khác, vì vậy bạn nên thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc bạn đang sử dụng trước khi dùng tục đoạn.

Một số bài thuốc hay:

  • Chữa đau nhức xương khớp: Tục đoạn, Đỗ trọng, Ngưu tất, Bạch thược, Đương Quy, Hoàng Kỳ. Sắc uống ngày 1 thang.
  • Chữa bong gân, sưng tấy: Tục đoạn, Ngải cứu, Muối rang. Giã nát, đắp lên chỗ sưng tấy.
  • Chữa thai động không yên, dọa sảy thai: Tục đoạn, Đương quy, Thục địa, Ngải cứu. Sắc uống ngày 1 thang.

Xem thêm: Bài thuốc Hoạt lạc bổ xương khớp: “Lưu thông khí huyết, tráng kiện gân cốt”

Tục đoạn có tác dụng phụ gì không?

Tục đoạn là một vị thuốc tương đối an toàn, tuy nhiên cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ nếu sử dụng không đúng cách. Dưới đây là một số tác dụng phụ có thể gặp phải:

  • Dạ dày: Buồn nôn, nôn, đau bụng, tiêu chảy
  • Hệ thần kinh: Nhức đầu, chóng mặt, mệt mỏi
  • Da liễu: ngứa, mẩn đỏ, phát ban
  • Tương tác thuốc: Tục đoạn có thể tương tác với một số loại thuốc khác, vì vậy bạn nên thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc bạn đang sử dụng trước khi dùng tục đoạn

 

Phòng khám Y Học Cổ Truyền Nguyễn Phúc Đường