Lưu trữ tác giả: admin

Cùng là lo âu, nhưng có người cảm thấy hồi hộp, mơ nhiều, sắc mặt nhợt. Có người lại bứt rứt, dễ cáu, miệng khô, khó ngủ triền miên. Người này cần được bồi bổ khí huyết, người kia lại cần thanh nhiệt, giải uất. Nếu nhìn đơn thuần theo triệu chứng, dễ cho rằng cả hai đều “giống nhau” – cùng lo, cùng mất ngủ. Nhưng Đông y không đi theo bề mặt.

Có những người than phiền rằng mình luôn cảm thấy lo lắng, hồi hộp, khó ngủ, tim đập nhanh, dễ xúc động – nhưng khi đi khám tổng quát, kết quả hoàn toàn… bình thường. Không thiếu máu, không rối loạn nội tiết, không vấn đề tim mạch. Câu hỏi đặt ra: Vậy gốc rễ của những bất ổn ấy nằm ở đâu? Theo Đông y, lo âu không phải là một bệnh lý của “đầu” – mà là dấu hiệu của sự rối loạn trong toàn bộ cơ thể. Khi khí không thông, huyết không đầy, tân dịch khô cạn – thần không có nền để cư trú, cảm xúc trở nên bất an, tâm trí dễ dao động, và giấc ngủ không còn sâu.

Khi nói đến lo âu, bức bối, tâm trạng bất an… người ta thường nghĩ đến “tâm lý”, “tinh thần” hay “căng thẳng thần kinh”. Nhưng theo Đông y, những rối loạn đó không nằm riêng trong đầu – mà là tiếng nói của dòng khí, dòng huyết, và tân dịch đang bị mất cân bằng.

Khi lo âu xuất hiện, nhiều người nghĩ rằng chỉ cần an thần – bồi bổ Tâm là đủ. Có người lại cho rằng mình bị Can khí uất, hoặc âm hư sinh nội nhiệt. Nhưng trong thực tế lâm sàng, rất hiếm trường hợp lo âu xuất phát từ một tạng đơn lẻ. Theo Đông y, lo âu là hệ quả của một quá trình mất cân bằng kéo dài, nơi ít nhất ba tạng quan trọng cùng liên đới và suy yếu theo những cách khác nhau. Đó là Tâm – Can – Thận, một tam giác giữ nền tảng cho thần chí, cảm xúc, khí huyết và ý chí.

Theo Đông y, khi thần không yên, thì gốc tổn thương nằm ở Tâm. Dù biểu hiện ra là mất ngủ, hồi hộp, hay lo nghĩ, nhưng tất cả đều cho thấy Tâm đã mất chỗ an cư của thần minh – thần không còn nơi nương tựa. Tâm không còn vững, thần không còn yên – từ đó sinh ra lo âu. Điều trị lo âu, vì vậy, không thể chỉ xoa dịu cảm giác, mà phải bắt đầu từ gốc – Phục hồi lại Tâm – nơi chủ thần, tàng thần, và dưỡng thần.

“Không uống thì không ngủ. Mà uống thì vẫn mệt.” “Em muốn cai thuốc, nhưng cứ ngưng là lo âu quay lại.” “Càng ngày càng phải tăng liều, giấc ngủ thì vẫn nông và rời rạc.” Đó là những lời tâm sự quen thuộc của rất nhiều người đang dùng thuốc an thần – thuốc ngủ – hoặc thuốc chống lo âu trong thời gian dài. Ban đầu, thuốc giúp họ ngủ ngon hơn, cảm thấy dễ chịu hơn. Nhưng dần dần, cơ thể trở nên lệ thuộc, và giấc ngủ – điều vốn nên là bản năng tự nhiên – lại trở thành một trạng thái nhân tạo, có điều kiện.

“Dạo này không vui, cũng không buồn – chỉ là thấy bức bối.” “Hay thở dài, không rõ vì lý do gì.” “Không thấy mệt, mà chẳng muốn làm gì cả. Gặp chuyện nhỏ cũng dễ cáu.” Đó là những lời mô tả rất điển hình của người trẻ đang trải qua trạng thái lo âu mơ hồ, nhưng không nhận ra mình đang lo âu. Họ vẫn làm việc, vẫn cười nói, vẫn giao tiếp xã hội – nhưng bên trong là một sự nén chặt, một cảm giác tắc nghẽn, không lối thoát, không thể gọi tên nhưng luôn âm ỉ.

Nhiều phụ nữ bước vào giai đoạn tiền mãn kinh thường mô tả mình như “một người khác”: dễ xúc động, lo xa, khó ngủ, hay cáu gắt, và đặc biệt là cảm giác bất ổn về tinh thần dù cuộc sống không có gì thay đổi rõ rệt. Trong khi đó, cơ thể lại đồng thời xuất hiện nhiều thay đổi sinh lý: kinh nguyệt thất thường, mặt nóng bừng, ra mồ hôi đêm, dễ táo bón, khô âm đạo… Tất cả khiến người phụ nữ vừa mệt mỏi về thể chất, vừa không thoải mái trong chính cảm xúc của mình.

Không giống như người trẻ, lo âu ở người lớn tuổi ít ồn ào, ít bộc phát, mà lặng lẽ ngấm vào giấc ngủ nông, những cơn hồi hộp thoáng qua, cảm giác trống trải về đêm, trí nhớ giảm, và sự lo lắng mơ hồ mà không rõ nguyên nhân. Nếu không nhận diện sớm, những biểu hiện này dễ bị bỏ qua – hoặc nhầm lẫn với suy giảm tuổi tác thông thường.