Lưu trữ danh mục: Dưỡng sinh Đông Y

Theo Đông y, giấc ngủ là sự yên ổn của Thần. Mà Thần lại cư ngụ trong Tâm. Khi Tâm không được nuôi dưỡng đầy đủ bởi huyết, hoặc bị Can hỏa quấy nhiễu, hoặc do Tỳ vị suy yếu không sinh đủ khí huyết, thì Thần không yên. Kết quả là người tuy nằm ngủ nhưng Tâm không an, Thần không ổn, khiến giấc ngủ nông, dễ tỉnh, khó ngủ lại, ngủ dậy vẫn thấy mệt mỏi.

Sau những đợt làm việc căng thẳng kéo dài, nhiều người cảm thấy cơ thể rơi vào trạng thái kiệt sức: ăn uống không ngon, người mỏi rã rời, đầu óc nặng nề, tâm trạng thiếu ổn định. Với tâm lý “phải bồi bổ để hồi phục nhanh”, không ít người tìm đến các món ăn được cho là “bổ” như nhân sâm, yến sào, cao ban long, gà ác tần thuốc Bắc… Tuy nhiên, thực tế cho thấy, không phải ai ăn xong cũng khỏe lại – thậm chí có người cảm thấy mệt hơn, bụng trướng đầy, tiêu hóa rối loạn và ngủ càng kém đi.

Trong y học hiện đại, lo âu thường được tiếp cận như một vấn đề của hệ thần kinh. Trong khi đó, Đông y nhìn nhận lo âu như biểu hiện của sự mất điều hòa giữa các tạng phủ – đặc biệt là Tâm, Can và Tỳ. Khi khí huyết không thông, thần không yên, Tỳ vị suy yếu, Can khí uất kết, người bệnh sẽ rơi vào trạng thái lo lắng âm ỉ, ăn không ngon, ngủ không yên, cảm xúc dễ dao động mà không rõ nguyên nhân cụ thể.

Khi trải qua một giai đoạn căng thẳng kéo dài, dù là do công việc, học hành, chăm sóc người thân hay biến cố tâm lý, nhiều người rơi vào trạng thái suy nhược toàn thân. Cơ thể luôn mệt mỏi, ăn uống kém ngon, ngủ không sâu, trí nhớ giảm, tinh thần uể oải dù không mắc bệnh lý cấp tính rõ ràng. Có người nghỉ ngơi cả ngày vẫn không thấy khỏe, ăn uống đầy đủ mà vẫn cảm giác như cạn kiệt sinh lực. Đó là lúc cơ thể bắt đầu phát tín hiệu: nguồn năng lượng bên trong đang suy yếu, khí huyết không còn đủ để duy trì trạng thái sống khỏe.

Trong Y học cổ truyền, cơ chế hình thành trạng thái suy nhược – lo âu được lý giải qua mối quan hệ giữa Tâm – Tỳ – Can. Tâm chủ thần minh, Can chủ sơ tiết, Tỳ chủ vận hóa. Khi khí huyết hư tổn, Tâm không được nuôi dưỡng, Can không sơ tiết được uất khí, Tỳ không sinh đủ dinh dưỡng – sẽ sinh ra lo âu, hoang mang, ăn uống kém, người mệt rũ. Chính vì vậy, Đông y đặc biệt coi trọng việc điều chỉnh ăn uống như một phần trong liệu trình điều trị – không chỉ để “lấy lại sức”, mà còn để dưỡng Tâm, an Thần và lập lại sự quân bình trong cơ thể.

Y học cổ truyền đưa ra một hướng tiếp cận bền vững hơn: cải thiện giấc ngủ từ gốc, thông qua điều hòa tạng phủ, dưỡng Tâm, an Thần. Và một trong những yếu tố được nhấn mạnh chính là chế độ ăn uống buổi tối. Khi biết cách chọn món ăn phù hợp thể trạng, phối hợp đúng nguyên tắc, bữa ăn tối không chỉ giúp no bụng – mà còn trở thành “liều thuốc an thần tự nhiên”, góp phần cải thiện giấc ngủ một cách nhẹ nhàng và lâu dài.