Thông Tin Bệnh

Điều gì khiến bệnh cột sống dễ tái phát dù đã điều trị?

Điều gì khiến bệnh cột sống dễ tái phát
07
Th7

Không ít người sau khi điều trị đau lưng, thoát vị đĩa đệm hoặc thần kinh tọa đã cảm thấy triệu chứng thuyên giảm rõ rệt. Cơn đau lưng âm ỉ không còn, vận động linh hoạt trở lại, đi đứng cũng nhẹ nhàng hơn. Tuy nhiên, niềm vui đó đôi khi chỉ kéo dài vài tháng. Bệnh tái phát, đau trở lại, thậm chí còn nặng hơn đợt đầu. Điều này khiến nhiều người hoang mang và mất niềm tin vào phương pháp điều trị đã áp dụng.

Thực tế, bệnh cột sống, đặc biệt là nhóm bệnh thoái hóa và thoát vị đĩa đệm  có tính chất dai dẳng, dễ tái phát nếu không được kiểm soát đúng mức. Việc điều trị chỉ mang lại hiệu quả tạm thời nếu người bệnh không đồng thời thay đổi lối sống, không xử lý triệt để nguyên nhân gốc rễ hoặc bỏ qua giai đoạn phục hồi sau điều trị.

Vậy đâu là những yếu tố khiến bệnh cột sống cứ lặp đi lặp lại dù đã được can thiệp trước đó? Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện những nguyên nhân thầm lặng nhưng rất phổ biến, từ đó chủ động điều chỉnh để kiểm soát bệnh một cách bền vững hơn.

Nguyên nhân gốc gây ra bệnh cột sống chưa được xử lý triệt để

Một trong những lý do phổ biến khiến bệnh cột sống dễ tái phát là do quá trình điều trị chỉ giải quyết phần biểu hiện, chưa chạm đến nguyên nhân sâu xa bên trong. Điều này thường gặp ở những trường hợp điều trị tập trung vào triệu chứng mà bỏ qua nền tảng thể chất và chức năng khí huyết toàn thân.

Trong Y học hiện đại, các phương pháp điều trị đau cột sống thường tập trung vào giải phóng chèn ép và giảm viêm. Đó có thể là uống thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ, vật lý trị liệu hoặc phẫu thuật lấy nhân đệm thoát vị. Những can thiệp này giúp làm giảm nhanh triệu chứng, đặc biệt trong các giai đoạn cấp tính. Tuy nhiên, sau một thời gian, nếu người bệnh không duy trì phục hồi chức năng hoặc điều chỉnh lối sống, tình trạng chèn ép và viêm có thể quay trở lại, do cấu trúc cột sống vẫn chưa được củng cố đủ vững chắc.

Trong khi đó, Y học cổ truyền nhìn sâu hơn vào thể trạng toàn thân. Cột sống không chỉ là một cấu trúc cơ học, mà còn phản ánh sức khỏe khí huyết và chức năng của các tạng phủ, đặc biệt là thận và can. Theo Đông y, thận chủ cốt tủy, thận khí sung mãn thì xương cốt mới khỏe mạnh và dẻo dai. Can chủ cân, giúp nuôi dưỡng gân cơ để giữ ổn định cột sống. Khi thận hư hoặc can huyết suy, dù có điều trị tại chỗ thì gốc bệnh vẫn còn tiềm ẩn. Đó là lý do vì sao, nếu không kết hợp phục hồi thận khí, dưỡng can huyết, thì tổn thương ở cột sống vẫn tiếp tục âm thầm diễn tiến.

Ngoài ra, yếu tố khí huyết ứ trệ cũng thường bị bỏ sót. Khi máu không lưu thông tốt, vùng lưng và chân sẽ trở nên lạnh, nặng, kém dinh dưỡng, làm quá trình hồi phục trở nên chậm chạp. Thậm chí, người bệnh có thể không còn đau rõ ràng, nhưng chức năng vận động đã suy giảm âm thầm, làm tăng nguy cơ tái phát khi có tác động nhỏ như cúi sai tư thế, mang vật nặng hoặc chỉ đơn giản là thay đổi thời tiết.

Chính vì vậy, nếu chỉ dừng ở việc làm giảm triệu chứng mà không phục hồi thể trạng từ bên trong, thì dù có dùng phương pháp nào, nguy cơ tái phát vẫn luôn hiện hữu.

Tư thế sinh hoạt sai vẫn tiếp diễn sau điều trị

Ngay cả khi quá trình điều trị đã giúp cơn đau thuyên giảm, nếu người bệnh tiếp tục duy trì những tư thế sinh hoạt sai lệch thì nguy cơ tái phát là điều khó tránh khỏi. Thực tế lâm sàng cho thấy, rất nhiều trường hợp tái phát không phải do kỹ thuật điều trị chưa hiệu quả, mà bắt nguồn từ chính cách người bệnh sử dụng cơ thể trong cuộc sống hằng ngày.

Một trong những sai lầm phổ biến là ngồi sai tư thế trong thời gian dài. Nhân viên văn phòng thường có thói quen ngồi gập người về phía trước, ghì cổ cúi xuống màn hình, hoặc bắt chéo chân khi làm việc. Những tư thế tưởng như vô hại này lại tạo ra áp lực liên tục lên vùng thắt lưng, đốt sống cổ và đĩa đệm, khiến các tổn thương cũ dễ bị kích hoạt trở lại.

Bên cạnh đó, thói quen cúi người bê vật nặng mà không gập gối cũng làm gia tăng lực ép lên cột sống thắt lưng. Ở người đã từng thoát vị đĩa đệm, một động tác nâng vật sai kỹ thuật có thể đủ để làm phình nhân đệm hoặc gây chèn ép dây thần kinh tái phát.

Ngoài ra, nhiều người có thói quen nằm ngủ không đúng tư thế, gối quá cao hoặc nằm nghiêng lệch hẳn một bên, dẫn đến vẹo cột sống cổ – ngực – thắt lưng kéo dài trong khi ngủ. Tình trạng này âm thầm gây mất cân bằng cơ, xương khớp, khiến các triệu chứng đau quay trở lại mà không rõ nguyên nhân cụ thể.

Y học cổ truyền đặc biệt lưu ý vai trò của “ngoại tà” như phong, hàn, thấp trong bệnh lý cột sống. Khi người bệnh nằm ngủ dưới quạt, gió lùa hoặc điều hòa lạnh, vùng thắt lưng dễ bị khí lạnh xâm nhập. Trong cơ thể khí huyết đang yếu, chính khí không đủ để kháng tà, những tác động này sẽ gây co rút cơ, làm khí trệ huyết ứ, từ đó tái phát đau mỏi lưng hoặc đau lan theo đường kinh.

Do đó, sau điều trị, nếu người bệnh không được hướng dẫn đầy đủ về tư thế vận động và cách bảo vệ vùng lưng trong sinh hoạt, thì khả năng tái phát là rất cao  dù cho phương pháp điều trị ban đầu có hiệu quả đến đâu.

Thiếu vận động và tập phục hồi đúng cách

Một sai lầm phổ biến khác là nhiều người sau khi điều trị thành công đã ngưng hoàn toàn việc vận động hoặc không duy trì các bài tập phục hồi mà bác sĩ hướng dẫn. Tình trạng hết đau là quên luôn bài tập diễn ra khá phổ biến, đặc biệt ở người trẻ, người bận rộn hoặc người đã từng chủ quan với sức khỏe cột sống.

Thực tế, khi cơn đau đã thuyên giảm, đó chưa phải là dấu hiệu cho thấy vùng cột sống đã hoàn toàn hồi phục. Ngược lại, sau giai đoạn cấp tính, cột sống vẫn còn yếu, các nhóm cơ xung quanh còn mất cân bằng hoặc giảm sức nâng đỡ. Nếu không tiếp tục củng cố bằng các bài tập kéo giãn, tăng cường cơ lưng, bụng, đùi, thì cấu trúc nâng đỡ cột sống rất dễ trở nên lỏng lẻo, dẫn đến tái phát khi có tác động nhỏ.

Ngoài việc quên tập, một số người lại tập sai cách hoặc chọn bài tập không phù hợp với tình trạng cột sống của mình. Chẳng hạn, tập gym quá sức, nâng tạ nặng sai tư thế, yoga động tác khó nhưng chưa có kiểm soát cơ, chạy bộ trên địa hình không bằng phẳng… đều có thể gây tổn thương mới hoặc kích thích vùng tổn thương cũ. Trong khi đó, người bị thoát vị đĩa đệm hoặc thoái hóa cột sống cần một lộ trình tập luyện nhẹ nhàng, ổn định, có tính chất phục hồi chức năng hơn là rèn luyện thể hình.

Theo Y học cổ truyền, sau tổn thương, vùng cột sống cần được nuôi dưỡng bằng khí huyết lưu thông đều đặn. Việc vận động đúng cách giúp khí huyết không ứ trệ, làm mềm các vùng cơ bị co cứng và hỗ trợ đĩa đệm tái cấu trúc. Những bài tập vừa sức, đều đặn mỗi ngày chính là cách giúp cơ thể tự điều chỉnh và duy trì sự ổn định lâu dài.

Vì vậy, nếu không xem việc vận động phục hồi là một phần không thể thiếu sau điều trị, người bệnh rất dễ rơi vào vòng lặp: điều trị –  hết đau – ngưng tập –  tái phát – quay lại điều trị.

Chế độ ăn thiếu dưỡng chất cho xương khớp và đĩa đệm

Một yếu tố quan trọng thường bị xem nhẹ trong quá trình điều trị và phòng tái phát bệnh cột sống là chế độ dinh dưỡng. Người bệnh có thể tuân thủ châm cứu, uống thuốc, tập luyện đầy đủ nhưng lại không chú ý đến việc bổ sung dưỡng chất cần thiết để tái tạo cấu trúc cột sống, nuôi dưỡng đĩa đệm và duy trì độ dẻo dai cho gân cơ.

Trong cấu trúc cột sống, đĩa đệm đóng vai trò như một bộ giảm xóc giữa các đốt sống. Thành phần của đĩa đệm chủ yếu là nước, collagen, proteoglycan và các mô sụn đặc biệt. Khi cơ thể không đủ dưỡng chất để duy trì cấu trúc này, đĩa đệm sẽ mất nước, dễ thoái hóa và nứt rách, từ đó làm tăng nguy cơ tái phát thoát vị.

Một chế độ ăn nghèo vi chất, đặc biệt là thiếu canxi, magie, vitamin D, kẽm, omega-3 có thể khiến quá trình thoái hóa diễn ra nhanh hơn. Bên cạnh đó, thói quen ăn mặn, uống rượu, hút thuốc hoặc sử dụng thực phẩm chế biến sẵn thường xuyên cũng gây rối loạn chuyển hóa xương và làm tổn thương các mô sụn quanh khớp.

Y học cổ truyền cũng nhấn mạnh vai trò của dinh dưỡng trong điều trị bệnh xương khớp. Can và thận là hai tạng chủ đạo chi phối xương và gân cơ. Vì vậy, các món ăn có tác dụng bổ thận, dưỡng can, hoạt huyết như đỗ trọng, hạt sen, táo đỏ, gừng, cá chép, canh xương hầm, cháo kê… đều được khuyến khích sử dụng đều đặn trong thực đơn.

Ngoài ra, việc ăn uống đúng giờ, ăn đủ bữa, không bỏ bữa sáng và hạn chế thức khuya cũng giúp cơ thể hấp thu tốt hơn, tạo điều kiện cho khí huyết đầy đủ để nuôi dưỡng toàn bộ hệ vận động. Do đó, nếu không điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hợp lý, dù điều trị có hiệu quả đến đâu, cơ thể cũng không có nền tảng để duy trì sự phục hồi lâu dài.

📌 Gợi ý đọc thêm: [Chế độ ăn giúp nuôi dưỡng đĩa đệm và chống viêm tự nhiên]

Thiếu liệu trình duy trì và phục hồi sau điều trị chính

Một nguyên nhân quan trọng khiến bệnh cột sống dễ tái phát là người bệnh thường dừng điều trị ngay khi triệu chứng đau thuyên giảm. Giai đoạn cấp tính được xử lý, cơn đau đã dịu, vận động trở lại gần như bình thường và đó cũng là lúc người bệnh cảm thấy không còn cần tiếp tục liệu trình điều trị nữa. Tuy nhiên, chính sự chủ quan này lại tạo điều kiện cho bệnh âm thầm tái phát sau một thời gian ngắn.

Trong thực tế lâm sàng, việc ngưng điều trị quá sớm khiến các tổn thương bên trong chưa có đủ thời gian để hồi phục hoàn toàn. Cấu trúc đĩa đệm cần nhiều tuần đến vài tháng để tái lập lại tính đàn hồi và độ bền, đặc biệt nếu trước đó đã có dấu hiệu thoát vị hoặc mất nước. Các nhóm cơ nâng đỡ quanh cột sống cũng cần thời gian để phục hồi sức mạnh và khả năng giữ vững trục cột sống trong vận động hằng ngày.

Y học cổ truyền đặc biệt coi trọng giai đoạn điều dưỡng sau điều trị chính. Đây là thời điểm cần thiết để “thu liễm tà khí, phục hồi chính khí”, tức là củng cố thể trạng, tăng cường lưu thông khí huyết và hỗ trợ tạng phủ đang bị hư yếu. Nếu chỉ làm giảm đau mà không dưỡng thận, bổ huyết, thông kinh hoạt lạc thì căn nguyên gây bệnh vẫn còn đó, sẵn sàng bùng phát trở lại khi gặp thời tiết xấu, căng thẳng kéo dài hoặc vận động sai tư thế.

Một số người bệnh đã từng điều trị hiệu quả bằng châm cứu, xoa bóp, kéo giãn hoặc dùng thuốc thảo dược nhưng không tuân thủ hướng dẫn duy trì liệu trình định kỳ. Họ không quay lại tái khám, không tiếp tục tập luyện, và cũng không giữ lối sống điều độ. Kết quả là sau vài tháng, tình trạng đau quay trở lại, thậm chí lan rộng hơn hoặc kèm theo yếu cơ, tê chân rõ rệt.

Vì vậy, sau giai đoạn điều trị chính, người bệnh cần được hướng dẫn rõ ràng về kế hoạch phục hồi, bao gồm số buổi điều trị duy trì, chế độ ăn uống, vận động phù hợp và thời điểm cần tái khám. Đây không chỉ là phần bổ sung mà là yếu tố bắt buộc nếu muốn bảo vệ cột sống lâu dài và ngăn ngừa tái phát.

Kết luận

Bệnh lý cột sống là nhóm bệnh có đặc tính tiến triển âm thầm, dễ tái phát và khó kiểm soát nếu không có cách tiếp cận toàn diện. Việc điều trị thành công cơn đau ban đầu mới chỉ là bước đầu. Để duy trì hiệu quả lâu dài, người bệnh cần nhìn nhận đúng những yếu tố dễ khiến bệnh quay trở lại, từ nguyên nhân sâu xa trong cơ thể đến lối sống sinh hoạt hằng ngày.

Y học cổ truyền mang đến một hướng tiếp cận toàn diện hơn, không chỉ chú trọng vào vị trí tổn thương mà còn xem xét vai trò của khí huyết, chức năng tạng phủ và thói quen vận động trong duy trì sức khỏe cột sống. Điều trị theo thể bệnh, kết hợp chế độ ăn uống, tập luyện và điều dưỡng đúng giai đoạn chính là yếu tố cốt lõi giúp hạn chế tái phát và nâng cao chất lượng sống.

Nếu bạn đã từng điều trị đau lưng, thoát vị đĩa đệm hay thần kinh tọa, đừng đợi đến khi đau quay lại mới tìm cách xử lý. Việc chủ động phục hồi và duy trì sức khỏe cột sống từ hôm nay sẽ giúp bạn vững vàng hơn trên hành trình dài phía trước.

 

 

💡 Nếu bạn cần tư vấn về sức khỏe hoặc có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại liên hệ, chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe và hỗ trợ!