Đông y cho rằng, khi khí hành thì huyết hoạt, khi huyết hoạt thì tạng phủ được nuôi dưỡng đầy đủ và cơ thể duy trì được trạng thái cân bằng giữa Âm và Dương. Vì vậy, vận động hợp lý không chỉ giúp tăng cường thể lực mà còn là một hình thức trị liệu tự nhiên, giúp khí huyết lưu thông, tinh thần thư thái và chính khí được củng cố. Khác với quan niệm luyện tập để tăng sức mạnh cơ bắp trong thể thao hiện đại, tập luyện dưỡng sinh trong Đông y hướng đến sự hài hòa giữa thân – tâm – hơi thở, giúp con người đạt đến trạng thái tĩnh tại nhưng tràn đầy sinh khí.
Author Archives: admin
Khí hậu và thời tiết thay đổi theo từng mùa không chỉ ảnh hưởng đến cây cối, vạn vật mà còn tác động sâu sắc đến sức khỏe con người. Cái nóng của mùa hạ, cái lạnh của mùa đông hay sự ẩm ướt và hanh khô khi giao mùa đều khiến cơ thể phải liên tục thích nghi để duy trì trạng thái cân bằng. Theo quan điểm của Y học cổ truyền, con người là một phần của tự nhiên. Cơ thể vận hành theo cùng quy luật với trời đất, vì vậy muốn sống khỏe mạnh cần biết thuận theo sự biến đổi của bốn mùa. Khi con người hòa hợp với thiên nhiên, khí huyết lưu thông, tạng phủ điều hòa, sức đề kháng được tăng cường. Ngược lại, nếu sinh hoạt và ăn uống trái quy luật tự nhiên, bệnh tật dễ phát sinh.
Trong Y học cổ truyền, Khí và Huyết được xem là hai yếu tố cốt lõi tạo nên sự sống và duy trì sức khỏe. Khí là năng lượng vận hành, thúc đẩy mọi hoạt động của tạng phủ, kinh mạch và tế bào. Huyết là vật chất hữu hình, nuôi dưỡng toàn bộ cơ thể, giúp các cơ quan hoạt động ổn định và tinh thần được duy trì minh mẫn. Hai yếu tố này luôn gắn bó mật thiết, nương tựa lẫn nhau: Khí giúp Huyết vận hành, còn Huyết cung cấp nền tảng để Khí lưu thông. Khi khí huyết vận hành thông suốt, cơ thể khỏe mạnh, da dẻ hồng hào, tinh thần sảng khoái và khả năng miễn dịch được tăng cường. Ngược lại, nếu dòng chảy của khí huyết bị tắc nghẽn hoặc suy yếu, các cơ quan sẽ thiếu nuôi dưỡng, gây ra nhiều rối loạn như đau nhức, mệt mỏi, mất ngủ hay suy nhược.
Trong Y học cổ truyền, ăn uống không chỉ là nhu cầu sinh tồn hay để no đủ, mà còn là một phương pháp dưỡng sinh và phòng bệnh quan trọng. Đông y cho rằng, nếu biết ăn uống đúng cách, con người có thể điều hòa khí huyết, nuôi dưỡng tạng phủ và duy trì sức khỏe bền vững mà không cần phụ thuộc vào thuốc men. Tư tưởng cốt lõi của học thuyết này được đúc kết trong câu nói nổi tiếng “Dược thực đồng nguyên”, nghĩa là thuốc và thực phẩm có cùng nguồn gốc. Cả hai đều có khả năng điều chỉnh cơ thể, chỉ khác ở mức độ tác dụng: thuốc dùng khi cơ thể đã mất cân bằng, còn thực phẩm là để giữ cho sự cân bằng đó được duy trì mỗi ngày.
Trong Y học cổ truyền, Ngũ Tạng bao gồm Tâm, Can, Tỳ, Phế và Thận. Đây không chỉ là những cơ quan giải phẫu như trong quan niệm Tây y, mà còn là một hệ thống chức năng tổng hợp, vừa điều khiển hoạt động sinh lý vừa gắn bó mật thiết với tinh thần và cảm xúc của con người. Ngũ Tạng chính là trung tâm vận hành, giữ vai trò duy trì sự sống và điều hòa toàn bộ cơ thể. Điểm đặc biệt của học thuyết Ngũ Tạng nằm ở tính toàn diện. Mỗi tạng đều có nhiệm vụ riêng, nhưng không hoạt động độc lập, mà tương tác qua lại để giữ cho cơ thể ở trạng thái cân bằng. Khi một tạng khỏe mạnh, nó sẽ hỗ trợ cho các tạng khác; ngược lại, khi một tạng suy yếu, sự rối loạn lan tỏa có thể làm ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân.
Sức khỏe, theo quan niệm Đông y, không chỉ là trạng thái không bệnh mà còn là sự hài hòa giữa Âm Dương, Khí Huyết và Ngũ Tạng. Khi sự cân bằng này được duy trì, cơ thể con người đạt tới trạng thái khỏe mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần, tinh khí sung mãn, trí tuệ minh mẫn. Ngược lại, một khi Âm Dương bị lệch pha, dù là thiên về Âm hay nghiêng về Dương, thì các rối loạn sẽ xuất hiện, từ những triệu chứng đơn giản như mệt mỏi, mất ngủ cho đến bệnh lý phức tạp kéo dài.
Trong Y học cổ truyền, sức khỏe không chỉ được nhìn nhận đơn thuần là sự vắng mặt của bệnh tật, mà còn là trạng thái hài hòa giữa nhiều yếu tố trong cơ thể. Trong đó, Khí và Huyết được xem là hai trụ cột nền tảng, giữ vai trò nuôi dưỡng và vận hành toàn bộ sự sống. Nếu Âm Dương là quy luật bao quát thì Khí Huyết chính là sự biểu hiện cụ thể trong cơ thể con người. Khí là động lực thúc đẩy các hoạt động sinh lý, còn Huyết là nguồn vật chất nuôi dưỡng toàn bộ tạng phủ, gân xương và da thịt. Hai yếu tố này luôn gắn bó mật thiết, tương hỗ lẫn nhau: có Khí thì Huyết mới lưu thông, có Huyết thì Khí mới nương tựa để vận hành. Một khi Khí hoặc Huyết suy yếu, hoặc sự phối hợp giữa chúng bị gián đoạn, cơ thể dễ sinh ra nhiều chứng bệnh, từ mệt mỏi, suy nhược cho đến rối loạn lâu dài.
Trong Y học cổ truyền, có nhiều thảo dược mang tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi mật, giúp làm mát gan và cải thiện các triệu chứng kể trên. Một trong số đó là Cam thảo đất (甘草地), còn gọi là cam thảo nam. Vị thuốc dân dã này từ lâu đã được sử dụng trong cả bài thuốc cổ truyền lẫn kinh nghiệm dân gian, nổi bật với khả năng làm mát gan, tiêu viêm và hỗ trợ bảo vệ tế bào gan
Bồ công anh (蒲公英) là loài cây mọc hoang quen thuộc ở nhiều vùng nông thôn, thường thấy ven đường, bãi đất trống hay trên nương rẫy. Không chỉ được biết đến như một loại rau ăn dân dã, bồ công anh từ lâu đã được sử dụng trong Y học cổ truyền như một vị thuốc quý với nhiều công năng trị liệu. Theo y thư cổ, bồ công anh có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, tán kết, đặc biệt hữu ích trong các chứng mụn nhọt, viêm nhiễm, vàng da và các bệnh liên quan đến gan mật. Nhờ tính ứng dụng đa dạng, vị thuốc này đã trở thành một trong những dược liệu quan trọng trong nhóm thuốc giải độc, được dùng cả đường uống và đắp ngoài.
Rau má (积雪草) là loại rau quen thuộc trong đời sống hằng ngày của người Việt, thường được dùng làm thực phẩm trong các món ăn mát và giải nhiệt. Nhưng không chỉ dừng lại ở vai trò dinh dưỡng, rau má còn là một vị thuốc quý trong Y học cổ truyền, được ghi nhận từ lâu đời với nhiều công năng trị liệu.