Thông Tin Bệnh

Xoa bóp, bấm huyệt vùng chân có thể hỗ trợ lưu thông máu ra sao?

Xoa bóp, bấm huyệt vùng chân
24
Th7

Tuần hoàn máu tại chi dưới đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì sức khỏe tổng thể của hệ vận động. Không giống như các vùng khác trên cơ thể, hệ tĩnh mạch ở chân phải hoạt động chống lại trọng lực để đưa máu trở về tim. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa các van tĩnh mạch, cơ chân và các tín hiệu thần kinh là điều kiện cần để đảm bảo máu không bị ứ đọng. Tuy nhiên, trong đời sống hiện đại, nhiều người phải đứng lâu, ngồi nhiều, ít vận động, hoặc mang thai, thừa cân… khiến cơ chế tuần hoàn này bị suy yếu, kéo theo hàng loạt triệu chứng như tê mỏi, phù nề, cảm giác nặng chân, thậm chí xuất hiện các mạch máu nổi rõ dưới da.

Trong trường hợp này, các phương pháp trị liệu không dùng thuốc như xoa bóp, bấm huyệt ngày càng được quan tâm như một lựa chọn an toàn và phù hợp với cơ địa người Việt. Không chỉ mang lại cảm giác thư giãn đơn thuần, liệu pháp này còn tác động lên hệ thống kinh lạc theo lý thuyết Đông y, đồng thời cải thiện huyết động học theo cơ chế sinh học hiện đại. Điều quan trọng là, để phương pháp phát huy hiệu quả thực sự, người bệnh cần hiểu rõ nguyên lý hoạt động, kỹ thuật phù hợp, cũng như giới hạn áp dụng của nó.

Vậy xoa bóp, bấm huyệt tại vùng chân ảnh hưởng như thế nào đến dòng chảy của máu trong hệ tĩnh mạch và vi tuần hoàn? Có thể cải thiện được gì trong các tình trạng như suy giãn tĩnh mạch, đau mỏi, hoặc tê bì chi dưới? Chúng ta sẽ cùng phân tích trong bài viết dưới đây.

Vì sao tuần hoàn máu ở chân dễ bị ứ trệ?

Chi dưới là nơi xa tim nhất và phải chịu toàn bộ sức nặng của cơ thể khi đứng thẳng. Vì vậy, để máu có thể từ chân trở về tim, cơ thể cần một hệ thống bơm hỗ trợ bao gồm: van tĩnh mạch một chiều, hoạt động co bóp của các nhóm cơ bắp chân, và sự điều hòa trương lực mạch máu. Tuy nhiên, cơ chế này rất dễ bị gián đoạn khi người bệnh ít vận động, đứng lâu, ngồi nhiều hoặc mắc các bệnh lý mạn tính như béo phì, tiểu đường, hoặc suy giãn tĩnh mạch.

Khi cơ bắp chân không hoạt động đủ mạnh, máu trong lòng tĩnh mạch không được đẩy lên đều đặn, dẫn đến ứ trệ tuần hoàn. Đồng thời, nếu các van tĩnh mạch bị suy yếu, máu sẽ chảy ngược và gây tăng áp lực tại các tĩnh mạch chi dưới. Điều này không chỉ gây sưng phù, nặng chân, mà còn có thể làm xuất hiện các búi tĩnh mạch giãn ngoằn ngoèo dưới da.

Y học hiện đại gọi hiện tượng này là “thiếu hụt chức năng bơm tĩnh mạch”, trong khi Y học cổ truyền lý giải đó là hậu quả của khí huyết không thông, khí trệ huyết ứ. Dù cách gọi khác nhau, nhưng cả hai đều thừa nhận vai trò của lưu thông khí huyết trong việc ngăn chặn những biến chứng do ứ trệ tuần hoàn gây ra. Đây cũng chính là lý do mà các liệu pháp như xoa bóp, bấm huyệt vùng chân có thể mang lại hiệu quả rõ rệt nếu thực hiện đúng cách.

📌 Gợi ý đọc thêm: [Điều trị suy giãn tĩnh mạch chân bằng Y học cổ truyền]

Nguyên lý tác động của xoa bóp, bấm huyệt lên hệ tuần hoàn máu

Trong Y học cổ truyền, xoa bóp và bấm huyệt không chỉ đơn thuần là thao tác cơ học, mà là phương pháp điều hòa khí huyết, khai thông kinh lạc, làm mạnh chức năng tạng phủ, từ đó cải thiện tuần hoàn máu một cách toàn diện. Đặc biệt ở vùng chân, nơi hội tụ của nhiều đường kinh chính như Túc Thái Dương Bàng Quang, Túc Thiếu Dương Đởm, Túc Dương Minh Vị… thì việc tác động vào các huyệt vị tại đây sẽ giúp kích thích dòng khí huyết vận hành thông suốt.

Về mặt sinh lý học hiện đại, tác động cơ học từ bàn tay sẽ tạo nên các kích thích vật lý lên da, mô liên kết, hệ thần kinh và mạch máu. Các nghiên cứu ghi nhận rằng:

  • Xoa bóp nhẹ nhàng giúp làm giãn mạch ngoại vi, cải thiện lưu lượng máu và bạch huyết.
  • Bấm huyệt sâu đúng kỹ thuật có thể tác động lên các thụ thể thần kinh, thúc đẩy phóng thích các chất nội sinh như nitric oxide – một chất có khả năng làm giãn mạch, giảm huyết áp cục bộ, tăng cường tuần hoàn tại chỗ.

Ngoài ra, việc tăng nhiệt độ cục bộ khi xoa bóp cũng góp phần làm mềm mô cơ, hỗ trợ vận động, giảm sưng đau do máu ứ trệ.

Điểm đặc biệt của phương pháp này là có thể hỗ trợ hiệu quả mà không cần dùng thuốc, đặc biệt phù hợp với các trường hợp suy giãn tĩnh mạch giai đoạn đầu, hoặc người có yếu tố nguy cơ cao như đứng lâu, ngồi nhiều, sau phẫu thuật cần phục hồi chức năng chi dưới.

Các nhóm huyệt vùng chân thường được sử dụng để cải thiện tuần hoàn

Trong xoa bóp, bấm huyệt điều trị suy giãn tĩnh mạch hoặc các rối loạn liên quan đến tuần hoàn máu ở chi dưới, việc lựa chọn đúng huyệt vị là yếu tố then chốt. Những huyệt này không chỉ tập trung ở vùng bắp chân, cẳng chân mà còn phân bố dọc theo các đường kinh chính từ đùi xuống mắt cá chân, có mối liên hệ mật thiết với sự vận hành khí huyết toàn thân. Một số nhóm huyệt được ứng dụng phổ biến bao gồm:

  • Tam âm giao (三陰交 – SP6): Là giao điểm của ba đường kinh âm (Tỳ – 脾經, Can – 肝經, Thận – 腎經). Huyệt này có tác dụng điều hòa khí huyết, hóa ứ trệ, bổ tỳ thận, đặc biệt hiệu quả trong các trường hợp máu huyết trì trệ gây nặng chân, phù nề.
  • Thừa sơn (承山 – BL57) và Ủy trung (委中 – BL40): Nằm trên đường kinh Bàng Quang (膀胱經), có tác dụng thông kinh lạc, hoạt huyết, thư cân giải cơ. Hai huyệt này thường được sử dụng trong điều trị đau bắp chân, co rút cơ, tuần hoàn kém và cảm giác tê bì.
  • Túc tam lý (足三里 – ST36): Thuộc kinh Vị (胃經), được coi là huyệt chủ về kiện tỳ vị, ích khí dưỡng huyết. Tác động vào huyệt này giúp tăng lực co bóp của cơ, cải thiện khả năng dẫn máu trở về tim, đặc biệt hữu ích trong các trường hợp chi dưới tuần hoàn chậm.
  • Dương lăng tuyền (陽陵泉 – GB34) và Phong thị (風市 – GB31): Thuộc kinh Đởm (膽經), có vai trò làm thư cân hoạt lạc, giúp cải thiện cảm giác nặng chân, tê mỏi và hạn chế hiện tượng chuột rút, co cơ về đêm.
  • Huyết hải (血海 – SP10): Là huyệt chủ điều huyết của kinh Tỳ, thường được sử dụng để hoạt huyết, tiêu ứ, hỗ trợ cải thiện tình trạng tụ máu, phù nề và cảm giác nặng nề vùng đùi, đầu gối.

Việc phối hợp các huyệt kể trên một cách bài bản, tùy theo biểu hiện và thể trạng từng người, sẽ giúp nâng cao hiệu quả trị liệu, hỗ trợ tuần hoàn máu tốt hơn, từ đó giảm triệu chứng suy giãn và cải thiện chất lượng sống.

Tác động của xoa bóp, bấm huyệt đến cơ chế tuần hoàn máu ở chi dưới

Từ góc nhìn sinh lý học hiện đại, xoa bóp và bấm huyệt vùng chân có khả năng cải thiện tuần hoàn thông qua nhiều cơ chế phối hợp.

Thứ nhất, tác động cơ học của xoa bóp trực tiếp lên các nhóm cơ và mô liên kết giúp làm giãn mạch, tăng lưu lượng máu đến mô, đồng thời hỗ trợ hồi lưu tĩnh mạch về tim. Điều này đặc biệt quan trọng ở các vùng dễ bị ứ trệ như cẳng chân và bàn chân, nơi trọng lực gây cản trở dòng máu ngược về tim.

Thứ hai, việc kích thích huyệt vị có thể tác động lên hệ thần kinh thực vật, giúp điều hòa trương lực mạch máu và cải thiện chức năng nội mô. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, bấm huyệt đúng vị trí có thể làm tăng tiết nitric oxide,  một chất giãn mạch nội sinh, từ đó giúp giảm huyết áp cục bộ và cải thiện lưu thông.

Thứ ba, bấm huyệt còn giúp điều hòa hệ thần kinh trung ương, giảm căng thẳng và điều tiết hoạt động của tim – mạch. Khi tâm trạng được cải thiện, huyết áp và tần số tim cũng ổn định hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho tuần hoàn ngoại vi hoạt động hiệu quả.

Đặc biệt, trong điều trị suy giãn tĩnh mạch, những kỹ thuật này có thể giúp giảm phù nề, cải thiện cảm giác nặng chân, giảm tê bì và chuột rút, hỗ trợ nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

📌 Gợi ý đọc thêm: [Xoa bóp và thần kinh thực vật – Sự liên kết giữa Y học cổ truyền và sinh lý học hiện đại]

Lưu ý khi thực hiện xoa bóp, bấm huyệt vùng chân để hỗ trợ lưu thông máu

Dù mang lại nhiều lợi ích, xoa bóp và bấm huyệt cũng cần được thực hiện đúng kỹ thuật, đúng chỉ định để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh gây tổn thương không đáng có.

Không thực hiện bừa bãi tại vùng có tổn thương cấp tính

Nếu bệnh nhân có vết thương hở, vùng da bị viêm nhiễm, viêm tĩnh mạch cấp, tụ máu dưới da, hoặc nghi ngờ có cục máu đông thì tuyệt đối không được xoa bóp. Việc tác động cơ học trong những trường hợp này có thể làm lan rộng ổ viêm hoặc đẩy cục máu đông di chuyển, gây nguy hiểm.

Cường độ vừa phải, tránh gây đau hoặc bầm tím

Xoa bóp đúng là phải có lực đủ để tác động đến hệ tuần hoàn dưới da và lớp cơ nông, nhưng không nên quá mạnh đến mức gây đau nhức kéo dài hoặc tụ máu dưới da. Bấm huyệt cũng cần đảm bảo lực ấn đi sâu có kiểm soát, giữ được sự liên tục và cảm giác dễ chịu cho người bệnh.

Tuân thủ nguyên tắc xuôi chiều tuần hoàn

Khi xoa bóp vùng chân để hỗ trợ lưu thông máu, cần thực hiện theo hướng từ dưới lên trên, từ bàn chân, cổ chân, lên cẳng chân và đùi. Hướng này tương ứng với chiều hồi lưu của hệ tĩnh mạch về tim, giúp tăng hiệu quả đẩy máu và dịch mô, hỗ trợ giảm phù nề tốt hơn.

Nên được thực hiện bởi người có chuyên môn

Dù là một liệu pháp không dùng thuốc, nhưng xoa bóp – bấm huyệt vẫn cần hiểu rõ giải phẫu, sinh lý và các yếu tố bệnh lý liên quan. Việc để người chưa được đào tạo bài bản thực hiện có thể dẫn đến sai huyệt, sai kỹ thuật, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị và gây đau đớn không cần thiết cho bệnh nhân.

📌 Gợi ý đọc thêm: [Các kỹ thuật xoa bóp trị liệu vùng chân trong Y học cổ truyền]

Tổng kết

Xoa bóp và bấm huyệt không đơn thuần chỉ là thao tác cơ học trên da và cơ, mà là một phương pháp điều trị dựa trên hệ thống kinh lạc và huyệt đạo đã được Y học cổ truyền chứng minh qua hàng ngàn năm. Với vùng chân – nơi tập trung nhiều huyệt quan trọng liên quan đến toàn thân, các thao tác xoa bóp, day ấn đúng cách có thể kích thích tuần hoàn máu, giúp khí huyết lưu thông tốt hơn, từ đó giảm tình trạng ứ trệ, đau nhức và nặng chân.

Đặc biệt, khi phối hợp đúng các huyệt như Túc tam lý (足三里), Huyết hải (血海), Âm lăng tuyền (陰陵泉), Thừa sơn (承山), Dũng tuyền (湧泉)… hiệu quả tăng tuần hoàn, giảm sưng phù và tăng cường sức khỏe toàn thân càng rõ rệt hơn. Đây cũng là nền tảng giúp cải thiện các bệnh lý mạn tính liên quan đến tĩnh mạch chi dưới, hội chứng chân mỏi, và hỗ trợ phòng ngừa biến chứng nguy hiểm như huyết khối, viêm tắc mạch.

Tuy nhiên, để đạt hiệu quả điều trị tối ưu, người bệnh nên được hướng dẫn hoặc thực hiện xoa bóp, bấm huyệt bởi thầy thuốc có chuyên môn, đồng thời kết hợp điều chỉnh lối sống, vận động nhẹ nhàng và ăn uống hợp lý nhằm duy trì sức khỏe mạch máu bền vững.

 

 

💡 Nếu bạn cần tư vấn về sức khỏe hoặc có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại liên hệ, chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe và hỗ trợ!