Cam Thảo (甘草) là một trong những vị thuốc bổ khí, kiện tỳ, giải độc, điều hòa vị thuốc quan trọng trong Đông Y. Nhờ có tác dụng bổ tỳ vị, nhuận phế, thanh nhiệt, giải độc, Cam Thảo được dùng phổ biến trong nhiều bài thuốc cổ truyền.
Giới thiệu chung về Cam Thảo
- Tên gọi khác: Quốc lão, Cam thảo bắc, Sinh cam thảo, Chích cam thảo.
- Tên khoa học: Glycyrrhiza uralensis Fisch. hoặc Glycyrrhiza glabra L.
- Họ thực vật: Họ Đậu (Fabaceae).
- Bộ phận dùng: Rễ và thân rễ phơi khô.
- Tính vị: Vị ngọt, tính bình (sinh cam thảo), tính ôn (chích cam thảo).
- Quy kinh: Tỳ, Phế, Tâm, Can.
- Tác dụng chính: Bổ khí, kiện tỳ, nhuận phế, thanh nhiệt, giải độc, điều hòa vị thuốc.
Công dụng của Cam Thảo trong Y học cổ truyền
Bổ khí, kiện tỳ, điều hòa trung tiêu
Cam Thảo giúp tăng cường khí lực, cải thiện chức năng tiêu hóa.
✅ Hỗ trợ điều trị suy nhược cơ thể, mệt mỏi, chán ăn.
✅ Giúp kiện tỳ, hỗ trợ tiêu hóa, giảm tình trạng đầy hơi, khó tiêu.
📌 Bài thuốc tham khảo: Bổ khí, kiện tỳ, tăng cường sức khỏe: Phối hợp với Nhân Sâm, Bạch Truật giúp bổ khí, kiện tỳ.
Nhuận phế, giảm ho, hóa đờm
✅ Hỗ trợ điều trị ho có đờm, ho lâu ngày, ho do phế hư.
✅ Giảm viêm họng, khàn tiếng, mất giọng.
📌 Bài thuốc tham khảo: Chữa ho có đờm, viêm họng: Phối hợp với Bạc Hà, Cát Cánh giúp giảm viêm, tiêu đờm.
Thanh nhiệt, giải độc, giảm viêm
Cam Thảo giúp giải độc, thanh nhiệt, thường được dùng trong các bài thuốc hỗ trợ thải độc gan, điều trị mụn nhọt, lở loét.
✅ Giúp giải độc do ngộ độc thực phẩm, thuốc, kim loại nặng.
✅ Hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày, mụn nhọt, lở loét do nhiệt độc.
📌 Bài thuốc tham khảo: Giải độc, thanh nhiệt: Phối hợp với Kim Ngân Hoa, Liên Kiều giúp thanh nhiệt, giải độc.
Điều hòa các vị thuốc, giảm độc tính
✅ Giúp điều hòa tính dược của các vị thuốc, làm dịu tác dụng quá mạnh của thuốc.
✅ Giảm độc tính của một số dược liệu khác trong bài thuốc cổ truyền.
📌 Ứng dụng: Cam Thảo thường được phối hợp trong nhiều bài thuốc để điều hòa tác dụng của các dược liệu khác.
Cách sử dụng và lưu ý khi dùng Cam Thảo
Cách sử dụng
✅ Dạng sắc nước uống: Dùng trong các bài thuốc bổ khí, giải độc, nhuận phế.
✅ Dạng tán bột: Dùng làm thuốc bột hoặc phối hợp với mật ong để làm viên hoàn.
✅ Dạng cao lỏng: Ứng dụng trong các bài thuốc chữa ho, bảo vệ gan.
Lưu ý quan trọng
💡 Không nên tự ý dùng thuốc mà cần có sự thăm khám, chỉ định của bác sĩ.
💡 Tránh dùng Cam Thảo trong các trường hợp sau:
- Người bị tăng huyết áp không nên dùng quá nhiều (do Cam Thảo có thể gây giữ nước, tăng huyết áp).
- Không dùng liều cao trong thời gian dài (có thể gây mất cân bằng điện giải, phù nề).
- Phụ nữ mang thai cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
💡 Nguyên tắc phối hợp:
- Cam Thảo + Nhân Sâm, Bạch Truật → Bổ khí, kiện tỳ.
- Cam Thảo + Bạc Hà, Cát Cánh → Giảm ho, tiêu đờm, viêm họng.
- Cam Thảo + Kim Ngân Hoa, Liên Kiều → Thanh nhiệt, giải độc.
Thành phần hóa học và tác dụng dược lý theo Tây Y
Glycyrrhizin – Bảo vệ gan, hỗ trợ điều trị viêm gan
- Bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương do virus viêm gan, hóa chất và rượu.
- Giảm men gan (ALT, AST), hỗ trợ tái tạo tế bào gan.
- Ức chế virus viêm gan B (HBV), hỗ trợ điều trị viêm gan B, C mãn tính.
📌 Ứng dụng: Dùng trong thuốc hỗ trợ điều trị viêm gan, xơ gan. Có trong thuốc bổ gan, thực phẩm chức năng bảo vệ gan.
Flavonoid – Chống viêm, bảo vệ dạ dày
- Giúp tăng tiết chất nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày, ngăn ngừa viêm loét dạ dày – tá tràng.
- Ức chế vi khuẩn Helicobacter pylori, nguyên nhân chính gây viêm loét dạ dày.
📌 Ứng dụng: Dùng trong thuốc điều trị viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản. Có trong thực phẩm chức năng hỗ trợ tiêu hóa, bảo vệ dạ dày.
Saponin – Long đờm, giảm ho, bảo vệ đường hô hấp
- Giúp long đờm, giảm ho do viêm họng, viêm phế quản.
- Có tác dụng kháng khuẩn, giảm viêm nhiễm đường hô hấp.
📌 Ứng dụng: Có trong thuốc ho thảo dược, siro ho. Dùng trong viên ngậm giảm viêm họng, viêm amidan.
Coumarin – Chống oxy hóa, bảo vệ tim mạch
- Giúp cải thiện lưu thông máu, bảo vệ thành mạch máu.
- Giảm cholesterol xấu (LDL), giúp ngăn ngừa xơ vữa động mạch.
📌 Ứng dụng: Dùng trong thuốc hỗ trợ tim mạch, kiểm soát lipid máu. Có trong sản phẩm hỗ trợ sức khỏe tim mạch, phòng ngừa huyết khối.
Polysaccharide – Điều hòa miễn dịch, chống viêm mãn tính
- Giúp tăng cường miễn dịch, giảm viêm trong các bệnh tự miễn.
- Ức chế cytokine gây viêm (TNF-α, IL-6), hỗ trợ giảm viêm khớp dạng thấp, lupus.
📌 Ứng dụng: Dùng trong thuốc hỗ trợ điều trị bệnh tự miễn, viêm khớp dạng thấp. Có mặt trong sản phẩm hỗ trợ hệ miễn dịch, giảm viêm mãn tính.
Kết luận
Cam Thảo là vị thuốc bổ khí, kiện tỳ, nhuận phế, thanh nhiệt, giải độc, điều hòa vị thuốc, thường được sử dụng trong các bài thuốc bổ khí, điều trị ho, giải độc và hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, cần sử dụng đúng cách và không lạm dụng để tránh tác dụng phụ không mong muốn.