Châm cứu

Vì sao châm cứu có tác dụng trong điều trị đau thần kinh tọa?

Vì sao châm cứu có tác dụng trong điều trị đau thần kinh tọa (1)
22
Th5

Châm cứu là một trong những phương pháp điều trị lâu đời nhất trong Y học cổ truyền, đã được sử dụng qua hàng nghìn năm để xử lý các chứng đau nhức, tê mỏi và rối loạn chức năng vận động. Trong số đó, đau thần kinh tọa là một tình trạng phổ biến, khiến nhiều người tìm đến châm cứu như một lựa chọn an toàn, ít xâm lấn và không phụ thuộc vào thuốc.

Điều đáng nói là, dù trải qua thời gian dài và sự phát triển mạnh mẽ của Y học hiện đại, châm cứu vẫn giữ được chỗ đứng trong các phác đồ điều trị đau mạn tính tại nhiều bệnh viện lớn, cả ở Việt Nam và trên thế giới. Điều gì khiến một phương pháp tưởng như “cũ kỹ” lại vẫn có giá trị đến vậy? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ: vì sao châm cứu có tác dụng trong điều trị đau thần kinh tọa, không chỉ từ góc nhìn truyền thống mà cả theo cơ chế khoa học hiện đại.

Theo Y học cổ truyền: Khí huyết lưu thông – đau sẽ giảm

Trong Y học cổ truyền, đau thần kinh tọa được xếp vào phạm vi chứng “tọa cốt phong”. Đây là một dạng đau do phong – hàn – thấp xâm nhập, khiến kinh lạc bị bế tắc, khí huyết không lưu thông, từ đó sinh ra cảm giác đau nhức, tê bì, co rút kéo dài từ thắt lưng xuống chân. Ngoài ra, sự suy yếu của can thận – hai tạng chủ về gân cốt – cũng góp phần khiến tình trạng này trở nên dai dẳng và khó hồi phục. Châm cứu trong Y học cổ truyền không chỉ đơn thuần là châm kim vào vị trí đau. Mục tiêu sâu xa là khơi thông kinh lạc, điều hòa khí huyết, cân bằng tạng phủ, từ đó giải quyết căn nguyên sâu xa của cơn đau. Cụ thể, châm cứu có tác dụng:

  • Thông kinh hoạt lạc: giúp khí huyết lưu thông thuận lợi, giải trừ ứ trệ – nguyên nhân trực tiếp gây đau.
  • Tán hàn – khu phong – trừ thấp: làm giảm cảm giác nặng nề, lạnh buốt, tê mỏi vùng lưng và chân.
  • Bổ can thận, mạnh gân cốt: hỗ trợ cơ thể tự phục hồi, tăng độ bền vững cho hệ vận động.

Tùy theo thể bệnh và vị trí đau, thầy thuốc sẽ lựa chọn các huyệt đạo phù hợp. Một số huyệt thường được sử dụng trong điều trị đau thần kinh tọa bao gồm: Thận du, Đại trường du, Yêu dương quan, Hoàn khiêu, Ủy trung, Thừa sơn, Côn lôn, Dương lăng tuyền…

Việc phối hợp linh hoạt giữa huyệt tại chỗ và huyệt toàn thân không chỉ giúp giảm đau mà còn nâng đỡ thể trạng toàn diện – một ưu điểm nổi bật của châm cứu trong Y học cổ truyền.

Theo Y học hiện đại: Kích hoạt cơ chế giảm đau tự nhiên của cơ thể

Không chỉ dừng lại ở quan điểm truyền thống, ngày nay châm cứu đã được nghiên cứu bằng nhiều phương pháp khoa học hiện đại. Kết quả cho thấy, việc châm kim đúng huyệt đạo có thể tạo ra hàng loạt phản ứng sinh lý có lợi, đặc biệt với những người mắc đau thần kinh tọa. Khi kim châm được đưa vào da, cơ thể sẽ phản ứng theo ba cơ chế chính:

1. Kích thích giải phóng các chất giảm đau nội sinh

Châm cứu làm tăng sản sinh các chất như endorphin, serotonin, enkephalin, là những “morphin tự nhiên” của cơ thể. Các chất này giúp ức chế tín hiệu đau truyền lên não, từ đó giảm cảm nhận đau một cách tự nhiên, không cần thuốc.

2. Điều hòa dẫn truyền thần kinh

Châm cứu làm thay đổi hoạt động của các dây thần kinh cảm giác và các vùng trong tủy sống liên quan đến đau. Nhờ đó, tín hiệu đau bị chặn lại hoặc làm yếu đi, đặc biệt trong trường hợp đau do chèn ép thần kinh tọa.

3. Tăng tuần hoàn máu và giảm viêm tại chỗ

Tác động của kim châm giúp tăng lưu lượng máu đến vùng bị tổn thương, cải thiện trao đổi oxy và dinh dưỡng cho mô, đồng thời giảm viêm nhẹ và giảm co thắt cơ vùng lưng – mông – chân. Đây là những yếu tố thường gặp trong bệnh lý thần kinh tọa. Ngoài ra, châm cứu còn được cho là có khả năng cân bằng hệ thần kinh thực vật, giúp người bệnh thư giãn, cải thiện giấc ngủ, tâm trạng ổn định hơn – từ đó giảm mức độ cảm nhận đau và tăng hiệu quả điều trị lâu dài.

Những phát hiện này lý giải vì sao nhiều người cảm thấy giảm đau rõ rệt sau một số buổi châm cứu, dù không sử dụng thêm thuốc. Đồng thời, chúng cũng giúp xây dựng niềm tin vào phương pháp điều trị tưởng chừng “chỉ mang tính cổ truyền”.

Kết quả từ lâm sàng và nghiên cứu khoa học

Hiệu quả của châm cứu trong điều trị đau thần kinh tọa không chỉ được ghi nhận trong kinh nghiệm lâm sàng mà còn được xác nhận qua nhiều nghiên cứu khoa học trên thế giới. Một số nghiên cứu tiêu biểu cho thấy:

  • Nghiên cứu tại Đức (2007) trên hơn 1.100 bệnh nhân bị đau lưng dưới – trong đó có nhóm đau thần kinh tọa – cho thấy: châm cứu giúp cải thiện mức độ đau và khả năng vận động tốt hơn đáng kể so với điều trị tiêu chuẩn bằng thuốc hoặc vật lý trị liệu đơn thuần.
  • Một tổng quan hệ thống (Systematic Review) đăng trên Journal of Pain (2012) đã phân tích dữ liệu từ gần 18.000 bệnh nhân và kết luận rằng: Châm cứu có hiệu quả hơn giả châm (placebo acupuncture) và các phương pháp điều trị thông thường trong kiểm soát đau mạn tính, bao gồm đau lưng dưới và đau thần kinh tọa.
  • Tại Mỹ và Hàn Quốc, châm cứu cũng đã được đưa vào nhiều trung tâm đau mạn tính như một phần trong phác đồ điều trị kết hợp, đặc biệt ở những bệnh nhân không đáp ứng tốt với thuốc giảm đau hoặc có nguy cơ phụ thuộc thuốc.
  • Bên cạnh đó, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) từ năm 2002 đã công nhận châm cứu là một trong những phương pháp có thể áp dụng trong điều trị đau thắt lưng, đau thần kinh tọa, viêm khớp, và các rối loạn chức năng cơ – xương – khớp.

Tất cả những dẫn chứng này không chỉ khẳng định hiệu quả của châm cứu trên phương diện khoa học, mà còn cho thấy sự giao thoa tích cực giữa Y học cổ truyền và Y học hiện đại trong chăm sóc sức khỏe xương khớp – thần kinh.

Tổng kết: Khi Đông và Tây gặp nhau

Châm cứu là minh chứng điển hình cho một phương pháp điều trị cổ truyền không chỉ tồn tại bằng kinh nghiệm, mà còn đứng vững nhờ vào những bằng chứng khoa học hiện đại. Từ nguyên lý “thông thì bất thống” của Y học cổ truyền, cho đến các nghiên cứu về chất dẫn truyền thần kinh, tuần hoàn máu và điều hòa thần kinh trung ương, châm cứu cho thấy khả năng tác động đa chiều lên cơ thể – không chỉ giảm đau mà còn hỗ trợ hồi phục từ gốc.

Điều đáng nói là, châm cứu không đối lập với Tây y, mà hoàn toàn có thể phối hợp song song với thuốc, vật lý trị liệu, tập vận động, hoặc phục hồi chức năng. Ở nhiều nước tiên tiến, đặc biệt trong điều trị đau mạn tính và phục hồi sau chấn thương, châm cứu đang ngày càng được tích hợp vào phác đồ điều trị chuẩn.

Với người bệnh đau thần kinh tọa, điều này có ý nghĩa lớn: thay vì chỉ tìm cách cắt cơn đau tạm thời, có thể hướng đến một chiến lược điều trị nhẹ nhàng, ít tác dụng phụ và bền vững hơn, miễn là chọn đúng thời điểm, đúng kỹ thuật và đúng người thực hiện.

Châm cứu không phải là phép màu, nhưng nếu hiểu đúng và ứng dụng đúng, nó có thể trở thành một phần thiết yếu trong hành trình chữa lành – cả về thể chất lẫn cảm giác cân bằng từ bên trong.

 

💡 Nếu bạn cần tư vấn về sức khỏe hoặc có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại liên hệ, chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe và hỗ trợ!